આજે હું Indian Space Research Organization ISRO Essay In Gujarati 2023 ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન ISRO પર નિબંધ વિશે લખવા જઈ રહ્યો છું. Indian Space Research Organization ISRO Essay In Gujarati 2023 ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન ISRO પર નિબંધ વિશે જાણવા માટે આ આર્ટીકલ વાંચો.હું આશા રાખું છું કે દરેક વિદ્યાર્થીને Indian Space Research Organization ISRO Essay In Gujarati 2023 ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન ISRO પર નિબંધ વિશે માહિતી આ આર્ટીકલ પરથી મળી રહે.
ISRO અથવા ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન એ ભારતની સ્પેસ એજન્સી છે જેની સ્થાપના 1969 માં સ્વદેશી ભારતીય સ્પેસ પ્રોગ્રામ વિકસાવવામાં મદદ કરવા માટે કરવામાં આવી હતી. તે આજે વિશ્વની 6 સૌથી મોટી અવકાશ એજન્સીઓમાંની એક છે. ISRO દેશના વિવિધ ભાગોમાં કેન્દ્રો, કચેરીઓ અને સંશોધન સંસ્થાઓના નેટવર્ક દ્વારા રાષ્ટ્રની જરૂરિયાતો પૂરી કરતા રિમોટ સેન્સિંગ (IRS) અને સંચાર (INSAT) ઉપગ્રહોના સૌથી મોટા કાફલાઓમાંથી એક જાળવે છે. ISRO નીચેના ક્ષેત્રોમાં કાર્ય કરે છે: પ્રસારણ, હવામાનની આગાહી, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, ભૌગોલિક માહિતી પ્રણાલી, નેવિગેશન, નકશા (નકશા), ટેલીમેડિસિન, અંતર શિક્ષણ ઉપગ્રહો, વગેરે.
Indian Space Research Organization ISRO Essay In Gujarati 2023 ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન ISRO પર નિબંધ
તે ભારતના વડા પ્રધાન દ્વારા સીધા જ જોવામાં આવે છે. વર્તમાન અધ્યક્ષ, ડૉ. કૈલાસવદિવૂ સિવાન કે જે સિવાન તરીકે પણ ઓળખાય છે તે ડિપાર્ટમેન્ટ ઑફ સ્પેસ (DOS)ના એક્ઝિક્યુટિવ સભ્ય પણ છે. ISRO એ સંપૂર્ણ પ્રક્ષેપણ ક્ષમતાઓ, બહારની દુનિયાના મિશન લોન્ચ કરવાની ક્ષમતા અને કૃત્રિમ ઉપગ્રહોના મોટા સમૂહનું સંચાલન કરી શકે તેવી એજન્સીઓમાંની એક હોવાનો રેકોર્ડ ધરાવે છે.
Also Read Lunar Eclipse Essay In Gujarati 2023 ચંદ્રગ્રહણ પર નિબંધ
ISRO ની રચના Creation of ISRO :-
ઇન્ડિયન નેશનલ કમિટી ફોર સ્પેસ રિસર્ચ (INCOSPAR) ની સ્થાપના જવાહરલાલ નેહરુ દ્વારા 1962 માં અણુ ઊર્જા વિભાગ (DAE) હેઠળ કરવામાં આવી હતી.આ વિકાસમાં જાણીતા વૈજ્ઞાનિક ડૉ. વિક્રમ સારાભાઈની મોટી ભૂમિકા હતી. તેઓ અવકાશ સંશોધનની જરૂરિયાતને સમજતા હતા અને રાષ્ટ્રના વિકાસમાં તે જે ભૂમિકા ભજવી શકે છે તેની ખાતરી હતી.
INCOSPAR એ ભારતના દક્ષિણ છેડે તિરુવનંતપુરમ નજીક થુમ્બા ખાતે થુમ્બા ઇક્વેટોરિયલ રોકેટ લોન્ચિંગ સ્ટેશન (TERLS) ની સ્થાપના કરી. TERLS એ એક સ્પેસપોર્ટ છે જેનો ઉપયોગ રોકેટ લોન્ચ કરવા માટે થાય છે.INCOSPAR 1969 માં ISRO બન્યું.અવકાશ વિભાગની રચના 1972 માં કરવામાં આવી હતી અને ISRO તેનો એક ભાગ બન્યો અને આજ સુધી છે. સ્પેસ ડિપાર્ટમેન્ટ સીધા દેશના વડાપ્રધાનને રિપોર્ટ કરે છે.
1975-76 દરમિયાન, સેટેલાઇટ ઇન્સ્ટ્રક્શનલ ટેલિવિઝન પ્રયોગ (SITE) હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. તેને ‘વિશ્વનો સૌથી મોટો સમાજશાસ્ત્રીય પ્રયોગ’ ગણાવ્યો હતો. તે પછી ‘ખેડા કોમ્યુનિકેશન્સ પ્રોજેક્ટ (KCP)’ દ્વારા અનુસરવામાં આવ્યું, જેણે ગુજરાત રાજ્યમાં જરૂરિયાત-આધારિત અને સ્થાનિક-વિશિષ્ટ પ્રોગ્રામ ટ્રાન્સમિશન માટે ક્ષેત્ર પ્રયોગશાળા તરીકે કામ કર્યું.
આ તબક્કા દરમિયાન, સૌપ્રથમ ભારતીય અવકાશયાન ‘આર્યભટ્ટ’ વિકસાવવામાં આવ્યું હતું અને સોવિયેત પ્રક્ષેપણનો ઉપયોગ કરીને લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
અન્ય મુખ્ય સીમાચિહ્ન લો અર્થ ઓર્બિટ (LEO) માં 40 કિગ્રા રાખવાની ક્ષમતા સાથે પ્રથમ પ્રક્ષેપણ વાહન SLV-3 નો વિકાસ હતો, જેણે 1980 માં તેની પ્રથમ સફળ ઉડાન ભરી હતી.80નો દશક એ પ્રાયોગિક તબક્કો હતો જેમાં ભાસ્કરા-I અને II મિશન રિમોટ સેન્સિંગ એરિયામાં અગ્રેસર પગલાં હતા જ્યારે ‘Ariane Passenger Payload Experiment (APPLE)’ ભાવિ કોમ્યુનિકેશન સેટેલાઇટ સિસ્ટમ્સ માટે અગ્રદૂત બન્યું હતું.
એન્ટ્રિક્સ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (એસીએલ) એ ઇસરો દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલ સ્પેસ પ્રોડક્ટ્સ, ટેક્નિકલ કન્સલ્ટન્સી સેવાઓ અને ટેક્નોલોજીના ટ્રાન્સફરના પ્રમોશન અને વાણિજ્યિક શોષણ માટે ISROની માર્કેટિંગ શાખા છે.ISRO પાસે ઘણી સુવિધાઓ છે જે દરેક અવકાશમાં અભ્યાસના વિશિષ્ટ ક્ષેત્રને સમર્પિત છે.
વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટર (VSSC), તિરુવનંતપુરમ – 1960ના દાયકા દરમિયાન ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમના સ્થાપક ડૉ. વિક્રમ સારાભાઈ હેઠળ ભારતમાં અવકાશ સંશોધન પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરવામાં આવી હતી.
લિક્વિડ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ સેન્ટર (LPSC), તિરુવનંતપુરમ
સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર (SDSC-SHAR), શ્રીહરિકોટા
સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટર (SAC), અમદાવાદ
નેશનલ રિમોટ સેન્સિંગ સેન્ટર (NRSC), હૈદરાબાદ
ભારતની પ્રગતિમાં ઈસરોની ભૂમિકા ISRO’S Role in INDIA’S Progress :-
આર્યભટ્ટથી લઈને NavIC સુધી ભારતની ઉન્નતિમાં ISROની ભૂમિકાને ભૂલી શકાય તેમ નથી. અહીં એવા કેટલાક પ્રોજેક્ટ્સ છે જે સીમાચિહ્નરૂપ બન્યા અને આધુનિકીકરણમાં ભારતને મદદ કરી.IRS – ભારતીય રિમોટ સેન્સિંગ સેટેલાઇટ (IRS) એ ભારતના પૃથ્વી અવલોકન ઉપગ્રહોની શ્રેણી છે. IRS લાઇન રિમોટ સેન્સિંગ સેવાઓ પૂરી પાડે છે અને આજે વિશ્વમાં ઉપયોગમાં લેવાતા રહેણાંક રિમોટ સેન્સિંગ ઉપગ્રહોનો સૌથી મોટો સમૂહ છે. તેમની પાસે એપ્લિકેશન્સની વિશાળ શ્રેણી છે જે વિવિધ હેતુઓ માટે ફાયદાકારક છે.
INSAT – ભારતીય રાષ્ટ્રીય ઉપગ્રહ સિસ્ટમ (INSAT) એ સંચાર ઉપગ્રહોનું ભારતીય કુટુંબ છે. પ્રોજેક્ટમાં સંયુક્ત રીતે DOS, DOT, MBI અને પ્રસાર ભારતીનો સમાવેશ થાય છે. તે એક બહુહેતુક જીઓસ્ટેશનરી સેટેલાઇટ છે જે વિવિધ જરૂરિયાતો જેવી કે દૂરસંચાર, પ્રસારણ અને સંશોધનમાં મદદરૂપ થાય છે. આ ઉપગ્રહોનો ભારતીય સશસ્ત્ર દળો દ્વારા સારો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. GSAT9 અથવા “SAARC સેટેલાઈટ” એ ભારતના નાના પડોશીઓ માટે સંચાર સેવાઓનું નોંધપાત્ર ઉદાહરણ છે.
GAGAN – GAGAN એટલે GPS Aided GEO Augmented Navigation. તે પ્રાદેશિક રીતે કામ કરતી જીપીએસ સેટેલાઇટ ઓગમેન્ટેશન સિસ્ટમ છે; તે ઉડ્ડયન ઉદ્યોગ ‘નાગરિક ઉડ્ડયન માટે સેટેલાઇટ સંચાર અને એર ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ પ્લાન ધરાવે છે. ભારતીય સિસ્ટમ SBAS, સ્પેસ ઓગમેન્ટેશન સિસ્ટમ.
ઈસરોની સિદ્ધિઓ ISRO’S Achievement :-
ISRO હોવાનો ભારતને ગર્વ છે કારણ કે તેણે આપણને ગર્વ અનુભવવાના ઘણા કારણો આપ્યા છે. જ્યારે પણ ભારત કંઇક કરવા ઇચ્છે છે ત્યારે ઇસરોએ હંમેશા ડિલિવરી કરી છે, ઇસરો ક્યારેય અમને આશ્ચર્યચકિત કરવામાં નિષ્ફળ ગયું નથી. મંગળ પર સૌથી સસ્તું ઉતરાણ હોય કે ચંદ્ર પર પાણી શોધવું હોય, ઈસરોએ ઘણા કામ કર્યા છે. અહીં એવી કેટલીક સિદ્ધિઓ છે જેના પર ઈસરોને ગર્વ હોવો જોઈએ.
માર્સ ઓર્બિટલ મિશન (એમઓએમ) – માર્સ ઓર્બિટલ મિશન અથવા મંગલયાન એ ઈસરોની સૌથી મોટી સફળતાઓમાંની એક છે. ઇસરોએ સૌથી વધુ આર્થિક રીતે મંગળ પર પહોંચવાનું લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું અને પ્રથમ પ્રયાસમાં મંગળ પર પહોંચનારી પ્રથમ અવકાશ એજન્સી બની. બજેટ 450 કરોડ હતું જે ઘણી હોલીવુડ ફિલ્મો કરતા ઓછું છે જે ભારતને મંગળ પર પહોંચનાર ચોથો દેશ બનાવે છે. મંગલયાન નામકરણ મિશન મંગલના ઉતરાણને પ્રકાશિત કરવા માટે એક ફિલ્મ બનાવવામાં આવી છે.
1 મિશનમાં 104 ઉપગ્રહો – 2017 માં ઈસરોએ ઈતિહાસ રચ્યો કારણ કે તેણે 1 ગોઝમાં 104 ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યા. ઇસરોએ આ લક્ષ્યને પૂર્ણ કરવા માટે તેના પોલર સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલનો ઉપયોગ કર્યો હતો. 104 ઉપગ્રહોમાં 101 વિદેશી અને 3 ભારતીય હતા.ચંદ્ર પર પાણી – ભારતનું ચંદ્રયાન I મિશન 14મી નવેમ્બર, 2008ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતર્યું હતું અને સપાટી પર હાઇડ્રોક્સિલ શોષણ રેખાઓની સ્થાપના કરી હતી. 25મી સપ્ટેમ્બર, 2009ના રોજ જ્યારે M3 એ ડેટા મોકલ્યો ત્યારે નાસા દ્વારા તેની પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી.
ISRO વિઝન અને ઉદ્દેશ્યો ISRO Vision and Objectives :-
ISROનું વિઝન “સ્પેસ સાયન્સ રિસર્ચ અને પ્લેનેટરી એક્સ્પ્લોરેશનને અનુસરતી વખતે રાષ્ટ્રીય વિકાસ માટે અવકાશ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ” તરીકે જણાવવામાં આવ્યું છે.
ISROની બજેટ ફાળવણી Budget Allocation of ISRO :-
જો કોઈ સંસ્થા આટલી મોટી હોય કે વિશ્વ તેના કાર્યોના વખાણ કરે અને તેને બિરદાવે, તો તેને ચોક્કસ બજેટની સારી રકમની જરૂર પડશે. ભારત સરકાર તે આપવામાં ક્યારેય નિષ્ફળ રહી નથી. જો કે, માર્સ ઓર્બિટલ મિશન સસ્તું હતું પરંતુ હવે બજેટ કોઈ મોટો મુદ્દો નથી. 8,228 કરોડનો ખર્ચ જે 2020-21 માટે ફાળવવામાં આવ્યો હતો, તે 2021-22 માટે વધીને 13,949 કરોડ થયો છે. ન્યૂ સ્પેસ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (NSIL) નામના નવા જાહેર ક્ષેત્રને સમાન મુદત માટે રૂ. 700 કરોડની ફાળવણી મળી છે.
ISRO – ભારતનું ગૌરવ ISRO – Pride of India :-
ISRO નો ભારતના ગૌરવ તરીકે ઉલ્લેખ કરવો એ નિઃશંકપણે એક મોટું નિવેદન છે. ISRO એવી વસ્તુ છે જેના પર ભારત હંમેશા ગૌરવ કરશે. ISRO ને વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી અવકાશ એજન્સીઓમાંની એક તરીકે ગણવામાં આવે છે અને તે અવકાશની દોડને બદલી શકે છે. નીચે જણાવેલ મુદ્દાઓ જણાવે છે કે શા માટે ભારત ISRO ને ગૌરવ માને છે.
ISROનું મંગળ મિશન એટલું સસ્તું હતું કે તેને મંગળ સુધી પહોંચવામાં માત્ર રૂ.7/kmનો સમય લાગ્યો હતો.પાકિસ્તાનની સુપાર્કોની સ્થાપના ઈસરો કરતા 8 વર્ષ પહેલા કરવામાં આવી હતી પરંતુ સેટેલાઇટ લોન્ચ કરવાની ક્ષમતા 2040 સુધીમાં વિકસાવવામાં આવશે.ISRO 2023 માં હ્યુમન સ્પેસફ્લાઇટ પ્રોગ્રામ શરૂ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે જે ભારતને અવકાશમાં માનવ મોકલનાર ચોથો દેશ બની શકે છે.
ISRO ભારતના સંરક્ષણ માટે સંરક્ષણ સંશોધન વિકાસ સંગઠન સાથે નજીકથી કામ કરે છે અને તેઓએ આગામી ગગનયાન મિશન માટે MOU પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.ISRO પણ ગગનયાન મિશન પછી ટૂંક સમયમાં જ તેનું સ્પેસ સ્ટેશન શરૂ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે.