આજે હું Natural Disasters Essay In Gujarati 2023 કુદરતી આપત્તિ પર નિબંધ વિશે લખવા જઈ રહ્યો છું.Natural Disasters Essay In Gujarati 2023 કુદરતી આપત્તિ પર નિબંધ વિશે જાણવા માટે આ આર્ટીકલ વાંચો.હું આશા રાખું છું કે દરેક વિદ્યાર્થી Natural Disasters Essay In Gujarati 2023 કુદરતી આપત્તિ પર નિબંધ વિશે માહિતી આ આર્ટીકલ પરથી મળી રહે.
કુદરતી આપત્તિને પ્રકૃતિની ઘટના તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે, જે સ્થાનિક સંસાધનોને છીનવી લે છે અને સમુદાયના કાર્ય અને સલામતીને જોખમમાં મૂકે છે. કુદરતી આફતો એ કુદરતી ઘટનાઓનું પરિણામ છે જે શારીરિક નુકસાન અને માનવ જીવન અને મૂડીની ખોટ તરફ દોરી જાય છે. ભૂકંપ, ભૂસ્ખલન, સુનામી, વાવાઝોડું, પૂર અને દુષ્કાળ એ કુદરતી આફતોના કેટલાક ઉદાહરણો છે. આ આપત્તિઓ સમુદાયો અને વ્યક્તિઓના જીવન અને અસરગ્રસ્ત વિસ્તારની આર્થિક પ્રવૃત્તિને વિક્ષેપિત કરે છે.
Natural Disasters Essay In Gujarati 2023 કુદરતી આપત્તિ પર નિબંધ
આપત્તિ એ સમુદાયની કામગીરીમાં ગંભીર અવરોધો છે જે તેના પોતાના સંસાધનોનો ઉપયોગ કરીને સામનો કરવાની તેની ક્ષમતા કરતાં વધી જાય છે. આફતો કુદરતી, માનવસર્જિત અને તકનીકી જોખમો તેમજ સમુદાયના સંપર્ક અને નબળાઈને પ્રભાવિત કરતા વિવિધ પરિબળોને કારણે થઈ શકે છે.
Also Read Nature Essay In Gujarati 2023 કુદરત પર નિબંધ
“કુદરતી સંકટની વાસ્તવિક ઘટના સાથેની પ્રતિકૂળ અસર જે સમુદાયને નોંધપાત્ર રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે” તે “કુદરતી આપત્તિ” નો અર્થ છે. કુદરતી આપત્તિ સામાન્ય રીતે જાનહાનિ અથવા સંપત્તિના નુકસાનની સંભાવના ઉપરાંત કેટલાક આર્થિક નુકસાનને પાછળ છોડી દે છે. અસરગ્રસ્ત વસ્તીની સ્થિતિસ્થાપકતા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની સ્થિતિ નક્કી કરે છે કે નુકસાન કેટલું ગંભીર હશે. હિમપ્રપાત, દરિયાકાંઠાના પૂર, ઠંડા મોજા, દુષ્કાળ, ધરતીકંપ, અતિવૃષ્ટિ, ગરમીના મોજા, વાવાઝોડા (ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત), ભૂસ્ખલન, વીજળી, નદીના પૂર, ભારે પવન, ટોર્નેડો, સુનામી, જ્વાળામુખીની પ્રવૃત્તિ, જંગલની આગ અને શિયાળાના હવામાનના થોડા ઉદાહરણો છે.
કુદરતી આફતોના વિવિધ પ્રકારો Different types of natural disasters :-
અસંખ્ય કુદરતી આફતો છે જે વિવિધ કારણોસર સર્જાય છે અને મનુષ્યો અને પર્યાવરણ પર તેની વિવિધ અસરો હોય છે. જો કે આ દિવસોમાં, માનવજાતની પ્રવૃત્તિઓને કારણે આબોહવા પરિવર્તનને કારણે ઘણી કુદરતી આફતો થઈ રહી છે, કેટલીક કુદરતી આફતો સંપૂર્ણપણે કુદરતી છે, તેના પર કોઈ માનવ નિયંત્રણ નથી. આ કુદરતી આફતોનું વર્ગીકરણ નીચે મુજબ છે.
ભૂસ્ખલન અને હિમપ્રપાત
ઢોળાવ બનાવતા તત્વોની વિપુલતા, જેમ કે ખડક, માટી, કૃત્રિમ ભરણ અથવા આનું મિશ્રણ, ભૂસ્ખલનમાં બહારની તરફ અને ઉતાર પર ખસે છે.પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ઓસ્ટ્રિયન-ઈટાલિયન મોરચે આલ્પ્સમાં પર્વતીય યુદ્ધ દરમિયાન હિમપ્રપાતને કારણે 40,000 થી 80,000 સૈનિકોના મૃત્યુ થયા હતા. આર્ટિલરી ફાયરને કારણે હિમપ્રપાતની ઘટનાઓ ઘણી હતી.
ધરતીકંપ
જ્યારે પૃથ્વીના પોપડામાં અચાનક ઊર્જા છૂટી જાય ત્યારે સિસ્મિક તરંગો ઉત્પન્ન થાય છે. ધરતીકંપ પૃથ્વીની સપાટી પર કંપન, ધ્રુજારી અને પ્રસંગોપાત જમીન વિસ્થાપનનું કારણ બને છે. ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય ફોલ્ટ સ્લિપેજ એ છે જે ભૂકંપનું કારણ બને છે. સિસ્મિક ફોકસ એ ભૂકંપના ઉત્પત્તિના સબસર્ફેસ પોઇન્ટનો ઉલ્લેખ કરે છે. અધિકેન્દ્ર એ સ્થાન છે જે સપાટી પરની સાંદ્રતાથી તરત જ ઉપર છે. લોકો અને પ્રાણીઓ સામાન્ય રીતે ગૌણ ઘટનાઓ જેમ કે મકાન ધરાશાયી, આગ, સુનામી અને જ્વાળામુખી ફાટવાને બદલે ભૂકંપ દ્વારા માર્યા જાય છે. બહેતર આયોજન, સલામતીનાં પગલાં, પ્રારંભિક ચેતવણી પ્રણાલીઓ અને બાંધકામ સંભવિતપણે તેમાંના ઘણાને અટકાવી શકે છે.
સિંકહોલ્સ
જ્યારે કુદરતી ધોવાણ, માનવ ખાણકામ અથવા ભૂગર્ભ ખોદકામને કારણે તેના પર મૂકવામાં આવેલી ઇમારતોને ટેકો આપવા માટે તે ખૂબ જ નબળી પડી જાય ત્યારે જમીન તૂટી શકે છે અને સિંકહોલ બનાવી શકે છે. દાખલા તરીકે, ગ્વાટેમાલા સિટીમાં 2010 સિંકહોલ, જેણે પંદર લોકોના જીવ લીધા હતા, જ્યારે ઉષ્ણકટિબંધીય તોફાન અગાથાના ભારે વરસાદને કારણે પ્યુમિસના બનેલા બેડરોકમાં પાઈપો લીક થઈ હતી, જેના કારણે ઔદ્યોગિક ઈમારતની નીચે જમીન અણધારી રીતે ધસી પડી હતી. .
જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ
અસંખ્ય પરિબળો જ્વાળામુખીના પ્રચંડ વિનાશ અને આવનારી આફતમાં ફાળો આપી શકે છે. જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ પોતે જ ખતરનાક બની શકે છે કારણ કે વિસ્ફોટના બળ અને ખડકોને નુકસાન પહોંચાડવાની સંભાવનાને કારણે. જ્વાળામુખી ફાટી નીકળ્યા પછી લાવા પણ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે; તેની તીવ્ર ગરમીને કારણે, તે જ્વાળામુખીમાંથી બહાર નીકળે છે, તે માળખાં, વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. વધુમાં, જ્વાળામુખીની રાખમાં વાદળ બનાવવાની ક્ષમતા હોય છે (ઘણી વખત ઠંડક પછી) અને તે વિસ્તારમાં ઘટ્ટપણે સ્થાયી થાય છે.
પાણીના જોખમો દ્વારા આપત્તિઓ લાવી
પૂર
પૂર એ છે જ્યારે પાણી ઓવરફ્લો થાય છે અને જમીન “ડૂબી જાય છે”. EU ફ્લડ ડાયરેક્ટિવ મુજબ, પૂર એ સામાન્ય રીતે સૂકા ભૂપ્રદેશનું ટૂંકું પૂર છે. આ શબ્દનો ઉપયોગ “વહેતા પાણી” ના અર્થમાં ભરતીના પ્રવાહનો સંદર્ભ આપવા માટે પણ થઈ શકે છે. જ્યારે નદી અથવા તળાવ જેવા પાણીના શરીરનું પ્રમાણ સામાન્ય કરતા વધારે હોય છે અને કેટલાક પાણી તેની સામાન્ય સરહદોથી બહાર નીકળી જાય છે, ત્યારે પૂર આવી શકે છે. પૂર એ નોંધનીય નથી જ્યાં સુધી તે માનવો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા વિસ્તારને આવરી લે છે, જેમ કે ગામ, શહેર અથવા અન્ય વસવાટવાળા પ્રદેશ, ધોરીમાર્ગો અથવા ખેતીની જમીનના મોટા વિસ્તારો, ભલે તળાવ અથવા પાણીના અન્ય શરીરનું કદ મોસમી વધઘટ સાથે બદલાય.
સુનામી
સુનામીને ઘણીવાર સિસ્મિક દરિયાઈ તરંગ અથવા ભરતીના તરંગ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે તરંગોનો ઉત્તરાધિકાર છે જે પાણીના શરીરમાં થાય છે જ્યારે પાણીનો નોંધપાત્ર જથ્થો વિસ્થાપિત થાય છે, મોટાભાગે સમુદ્ર અથવા મોટા તળાવમાં. 2004માં બોક્સિંગ ડે પર આવેલા ભૂકંપની જેમ, ભૂસ્ખલન, 1958માં લિટુયા ખાડી, અલાસ્કામાં થયેલા ભૂકંપની જેમ અથવા જ્વાળામુખી ફાટવા, જેમ કે સેન્ટોરિનીના ઐતિહાસિક વિસ્ફોટ, આ બધા સુનામીમાં પરિણમી શકે છે. 11 માર્ચ, 2011ના રોજ જાપાનના ફુકુશિમાની આસપાસના વિસ્તારમાં સુનામી ત્રાટકી હતી અને તે પેસિફિક મહાસાગરમાં વહી ગઈ હતી.
લિમ્નિક વિસ્ફોટ
લિમ્નિક વિસ્ફોટ, જેને ઘણીવાર તળાવ ઉથલાવી દેવા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, ત્યારે થાય છે જ્યારે વાયુ, સામાન્ય રીતે CO2, અણધારી રીતે ઊંડા તળાવના પાણીમાંથી નીકળે છે, જેનાથી મનુષ્યો, પ્રાણીઓ અને અન્ય જીવોને ધુમાડો થવાનું જોખમ ઊભું થાય છે. જેમ જેમ વધતો ગેસ પાણીને વિસ્થાપિત કરે છે, આના જેવો વિસ્ફોટ પણ તળાવમાં સુનામીમાં પરિણમી શકે છે. ભૂસ્ખલન, વિસ્ફોટ અથવા જ્વાળામુખીની પ્રવૃત્તિ, વૈજ્ઞાનિકોના મતે, આવા વિસ્ફોટનું કારણ બની શકે છે. અત્યાર સુધીમાં માત્ર બે લિમ્નિક વિસ્ફોટ જોવામાં આવ્યા છે અને તેનું દસ્તાવેજીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. 1984માં લેક મોનોન, કેમરૂનમાં લિમ્નિક વિસ્ફોટથી સાડત્રીસ સ્થાનિક લોકો માર્યા ગયા હતા. નજીકના લેક ન્યોસ ખાતે, 1986માં 1,700 થી 1,800 ની વચ્ચેના પ્રમાણમાં મોટા વિસ્ફોટથી શ્વાસ રૂંધાવાથી મૃત્યુ પામ્યા હતા.
ગંભીર હવામાન જોખમો દ્વારા
ગરમ અને સૂકી સ્થિતિ
હીટ વેવ એ અપવાદરૂપે ઊંચા તાપમાનનો સમયગાળો છે. 2003ની યુરોપીયન હીટ વેવ તાજેતરની સ્મૃતિમાં સૌથી ખરાબ હીટ વેવ હતી. ઑસ્ટ્રેલિયાના વિક્ટોરિયામાં, ઉનાળાની ગરમીના મોજાએ એવી પરિસ્થિતિઓ પેદા કરી કે જેણે 2009માં વિનાશક બુશફાયર્સને વેગ આપ્યો. મેલબોર્નમાં સતત ત્રણ દિવસ 40 °C (104 °F) થી વધુ તાપમાન જોવા મળ્યું, જ્યારે અન્ય અંતરિયાળ વિસ્તારો વધુ ઊંચા તાપમાને સળગી ગયા. આગ લગાડનારાઓ આંશિક રીતે બુશફાયર માટે જવાબદાર હતા જેને સામાન્ય રીતે “બ્લેક શનિવાર” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 2010 માં ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં ભારે ગરમીના મોજાંના પરિણામે 2,000 થી વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. ગરમીથી સેંકડો જંગલી આગ શરૂ થઈ હતી, જેના પરિણામે નોંધપાત્ર વાયુ પ્રદૂષણ થયું હતું અને હજારો ચોરસ કિલોમીટર જંગલનો નાશ થયો હતો.
દુષ્કાળ
જ્યારે વરસાદનો સતત સમયગાળો સરેરાશ કરતા ઘણો ઓછો હોય છે, ત્યારે પૃથ્વી અસામાન્ય રીતે શુષ્ક બની જાય છે. દુષ્કાળની સ્થિતિ ગરમ, શુષ્ક પવન, પાણીની અછત, ઊંચા તાપમાન અને જમીન પરથી વરસાદના અનુગામી બાષ્પીભવનને કારણે પણ થઈ શકે છે. પાકની નિષ્ફળતા અને પાણીની અછત એ દુષ્કાળનું પરિણામ છે.
ઑસ્ટ્રેલિયામાં 1997-2009નો મિલેનિયમ દુષ્કાળ, જેણે દેશના ભાગોમાં પાણી પુરવઠાની કટોકટી ઊભી કરી, તે વધુ જાણીતો ઐતિહાસિક દુષ્કાળ છે.
ડસ્ટ સ્ટોર્મ્સ
ધૂળનું તોફાન, જેને ઘણીવાર રેતીના તોફાન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે શુષ્ક અને અર્ધ-શુષ્ક હોય તેવા વિસ્તારોમાં એક લાક્ષણિક હવામાનશાસ્ત્રીય ઘટના છે. જ્યારે ગસ્ટ ફ્રન્ટ અથવા અન્ય શક્તિશાળી પવન સૂકી સપાટી પરથી છૂટક રેતી અને ગંદકીને ધકેલી દે છે, ત્યારે ધૂળના તોફાનો સર્જાય છે. સૉલ્ટેશન અને સસ્પેન્શન, એક પ્રક્રિયા કે જે માટીને એક સ્થાનથી બીજા સ્થાને સ્થાનાંતરિત કરે છે, તેનો ઉપયોગ ઝીણા કણોના પરિવહન માટે થાય છે.
આગના તોફાનો
ફાયરસ્ટોર્મ એ એક આગ છે જે એટલી તીવ્ર થઈ ગઈ છે કે તે તેની પોતાની પવન પ્રણાલીને ટેકો આપી શકે છે. મોટેભાગે, તે એક કુદરતી ઘટના છે જે કેટલીક સૌથી મોટી બુશફાયર અને જંગલની આગ દ્વારા ઉત્પન્ન કરવામાં આવી છે. વાવાઝોડાના મૂળ તરફ દરેક દિશામાંથી તેના પોતાના તોફાન-બળ સાથેની આગ, જ્યાં હવા ગરમ થાય છે અને ત્યારબાદ ઉપર ચઢે છે, તે ઘટનાને વ્યાખ્યાયિત કરે છે, તે હકીકત હોવા છતાં કે આ શબ્દસમૂહનો ઉપયોગ અનેક પ્રચંડ જ્વાળાઓનું વર્ણન કરવા માટે કરવામાં આવ્યો છે.
જંગલની આગ
“વાઇલ્ડફાયર” તરીકે ઓળખાતા મોટા બળે વારંવાર જંગલી વિસ્તારોમાં શરૂ થાય છે. વીજળી અને દુષ્કાળ એ જંગલની આગના વારંવારના કારણો છે, જો કે બેદરકારી અથવા ઇરાદાપૂર્વકની જ્વાળાઓ પણ તેમને ભડકાવી શકે છે. જ્યારે તેઓ વસ્તીવાળા વિસ્તારોમાં વિસ્તરે છે ત્યારે તેઓ વન્યજીવન, લોકો અને સંપત્તિ માટે જોખમ ઊભું કરે છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં 1871ની પેશ્ટિગો ફાયર, જેમાં ઓછામાં ઓછા 1700 લોકોના મોત થયા હતા અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં 2009ની વિક્ટોરિયન બુશફાયર એ જંગલની આગના બે નોંધપાત્ર ઉદાહરણો છે.
તોફાનો
આ જ ઘટના – એક ઉષ્ણકટિબંધીય વાવાઝોડું જે પાણી પર વિકસે છે – ટાયફૂન, ચક્રવાત, ચક્રવાતી તોફાન અને વાવાઝોડાના શીર્ષકો દ્વારા જાય છે. જોરદાર પવન, પુષ્કળ પ્રમાણમાં વરસાદ અને વાવાઝોડા તેને વ્યાખ્યાયિત કરે છે. વાવાઝોડું ક્યાંથી ઉદ્ભવે છે તે ગમે તે શબ્દ પસંદ કરવામાં આવે તે નિર્ણાયક પરિબળ છે. એટલાન્ટિક અને ઉત્તરપૂર્વ પેસિફિકમાં વાવાઝોડાને “વાવાઝોડા” તરીકે, ઉત્તર પશ્ચિમ પેસિફિકમાં “ટાયફૂન” અને દક્ષિણ પેસિફિક અને હિંદ મહાસાગરમાં “ચક્રવાત” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
ઠંડા-હવામાન સંજોગો
બરફવર્ષા
ભારે પવન અને ભારે હિમવર્ષા એ શિયાળાના ગંભીર તોફાનોને હિમવર્ષા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ગ્રાઉન્ડ હિમવર્ષા ત્યારે થાય છે જ્યારે તીવ્ર પવન પહેલાથી પડી ગયેલા બરફને ઉત્તેજિત કરે છે. બરફવર્ષા પડોશની આર્થિક પ્રવૃત્તિ પર અસર કરી શકે છે, ખાસ કરીને એવા વિસ્તારોમાં જ્યાં હિમવર્ષા અવારનવાર થાય છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ 1888 ના મહાન હિમવર્ષાથી પ્રભાવિત થયું હતું, જેણે ઘઉંના ટનના પાકનો નાશ કર્યો હતો. એશિયામાં અત્યાર સુધીના બે સૌથી ભયંકર બરફવર્ષા 1972માં ઈરાનમાં અને 2008માં અફઘાનિસ્તાનમાં થઈ હતી; અગાઉ, વિસ્કોન્સિનના કદનો વિસ્તાર સંપૂર્ણપણે બરફથી ઢંકાયેલો હતો.
અતિવૃષ્ટિ
બરફ આધારિત વરસાદ કે જે જમીન પર પહોંચતા પહેલા ઓગળતો નથી તેને કરા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. હેઇલસ્ટોન્સનો વ્યાસ સામાન્ય રીતે 5 થી 150 મીમી (1/4 અને 6 ઇંચ) ની વચ્ચે હોય છે. 12 જુલાઈ, 1984ના રોજ, મ્યુનિક, જર્મનીમાં ખાસ કરીને ખરાબ અતિવૃષ્ટિ ત્રાટકી, જેના કારણે કુલ $2 બિલિયનથી વધુના વીમાના દાવા થયા.
બરફના તોફાનો
બરફના તોફાન તરીકે ઓળખાતા શિયાળુ વાવાઝોડાનો ચોક્કસ પ્રકાર ઠંડો વરસાદ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે. યુ.એસ. નેશનલ વેધર સર્વિસ મુજબ, બરફનું તોફાન એ છે જે ખુલ્લી સપાટી પર ઓછામાં ઓછો 14 ઇંચ (6.35 મીમી) બરફ છોડે છે.
પર્યાવરણ પર અસર Impact on the environment :-
કુદરતી આફતો અને લશ્કરી સંઘર્ષો જેવી કટોકટીની પરિસ્થિતિઓ દરમિયાન વધુ કચરો ઉત્પન્ન થઈ શકે છે, પરંતુ અન્ય સેવાઓની તુલનામાં કચરો વ્યવસ્થાપન એ નોંધપાત્ર રીતે ઓછી પ્રાથમિકતા છે. હાલની વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ સેવાઓ અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ખોરવાઈ શકે છે, જેના પરિણામે અવ્યવસ્થિત કચરો અને સમુદાયોમાં કચરામાં વધારો થાય છે. આ પરિસ્થિતિઓમાં માનવ સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણને વારંવાર નુકસાન થાય છે.
કુદરતી આફતો (ઉદાહરણ તરીકે, ધરતીકંપ, સુનામી અને વાવાઝોડા) ટૂંકા ગાળામાં મોટા પ્રમાણમાં કચરો પેદા કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ્સ બિનકાર્યક્ષમ અથવા મર્યાદિત બની શકે છે, જેને પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે નોંધપાત્ર સમય અને નાણાંની જરૂર પડે છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2011 માં જાપાનમાં સુનામીએ મોટા પ્રમાણમાં કાટમાળ પેદા કર્યો હતો, જેમાં જાપાનના પર્યાવરણ મંત્રાલયે 5 મિલિયન ટન કચરાના અંદાજની જાણ કરી હતી. 2011 ના અંતમાં, આમાંથી કેટલોક કચરો, મોટાભાગે પ્લાસ્ટિક અને સ્ટાયરોફોમ, કેનેડા અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના દરિયાકિનારા પર ધોવાઇ ગયો.
આનાથી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પશ્ચિમ કિનારે દસના પરિબળ દ્વારા કચરાના જથ્થામાં વધારો થયો અને કદાચ એલિયન પ્રજાતિઓનું પરિવહન થયું. તોફાનો પણ પ્લાસ્ટિકના કચરાનો નોંધપાત્ર સ્ત્રોત છે. લો એટ અલ. (2020) એ 2018માં ટાયફૂન પછી હોંગકોંગના દરિયાકિનારા પર માઇક્રોપ્લાસ્ટિક્સની સંખ્યામાં 100 ટકાનો વધારો શોધી કાઢ્યો હતો.
ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ Disaster Management :-
આપત્તિઓમાં મોટા પાયે માનવ અને આર્થિક ખર્ચ થાય છે. તેઓ ઘણા મૃત્યુ, ગંભીર ઇજાઓ અને ખોરાકની અછતનું કારણ બની શકે છે. ગંભીર ઇજાઓ અને મૃત્યુની મોટાભાગની ઘટનાઓ અસરના સમય દરમિયાન થાય છે, જ્યારે રોગ ફાટી નીકળવો અને ખાદ્યપદાર્થોની અછત ઘણી વાર પાછળથી ઊભી થાય છે, આપત્તિની પ્રકૃતિ અને અવધિના આધારે. આપત્તિઓના સંભવિત પરિણામોની અપેક્ષા રાખવાથી તે ક્રિયાઓ નક્કી કરવામાં મદદ મળી શકે છે જે તેની અસરોને ઘટાડવા માટે આપત્તિ ત્રાટકે તે પહેલાં શરૂ કરવાની જરૂર છે.
આપત્તિ એ સમુદાયની કટોકટી પ્રતિભાવ ક્ષમતાની અંતિમ કસોટી છે. આપત્તિ વ્યવસ્થાપન માટે 3 મુખ્ય પગલાં લઈ શકાય છે જેમાં પૂર્વ-આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, આપત્તિ દરમિયાનનું વ્યવસ્થાપન અને આપત્તિ પછીનું સંચાલન સામેલ છે. પ્રિ-ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટમાં આફતો વિશે ડેટા અને માહિતી પેદા કરવી, નબળાઈ ઝોનિંગ નકશા તૈયાર કરવા અને લોકોમાં આ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, આપત્તિ આયોજન, સજ્જતા અને નિવારક પગલાં એ અન્ય પગલાં છે જે સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં લેવાની જરૂર છે.
આપત્તિઓ દરમિયાન, બચાવ અને રાહત કામગીરી જેમ કે સ્થળાંતર, આશ્રયસ્થાનો અને રાહત શિબિરોનું નિર્માણ, પાણી, ખોરાક, કપડાં અને તબીબી સહાય વગેરેનો પુરવઠો આપાતકાલીન ધોરણે થવો જોઈએ. આપત્તિ પછીની કામગીરીમાં પીડિતોના પુનર્વસન અને પુનઃપ્રાપ્તિનો સમાવેશ થાય છે. ભવિષ્યની આફતો, જો કોઈ હોય તો તેનો સામનો કરવા માટે તેણે ક્ષમતા નિર્માણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. આ પગલાં ભારત માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે કારણ કે તેના ભૌગોલિક વિસ્તારનો લગભગ બે તૃતીયાંશ ભાગ અને તેની વસ્તીનો સમાન હિસ્સો આપત્તિઓ માટે સંવેદનશીલ છે. ભારત સરકારે પણ આપત્તિ વ્યવસ્થાપન માટે કેટલાક પગલાં લીધા છે જેમ કે આપત્તિ વ્યવસ્થાપન ખરડો પસાર કરવો અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટની સ્થાપના.
કુદરતી આપત્તિને બનતી અટકાવવા માટે કોઈ રીતો અથવા પ્રક્રિયાઓ ન હોવા છતાં, જો આપણે માનવજાતની પ્રવૃત્તિઓનું ધ્યાન રાખીએ અને આપણા પર્યાવરણને સુરક્ષિત રાખીએ તો આપણે ઘણી કુદરતી આફતોની ઘટનાઓને રોકી શકીએ છીએ જેથી કરીને આબોહવા પરિવર્તન ગંભીર કુદરતી આફતોનું કારણ ન બને જેના પરિણામે માનવ નુકશાન થાય છે. જીવો, પ્રાણીઓ જીવે છે પર્યાવરણીય નુકસાન અને માળખાકીય નુકસાન.